1. Phân biệt tiền điện tử với tiền ảo và tiền kỹ thuật số

các khái niệm về một số cách kiếm tiền online (electronic money/e-money) hiện nay trên toàn cầu thường được hiểu ở phạm vi hơi rộng. Tỉ dụ, ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) trình bày tiền điện tử là giá trị tiền tệ được lưu trữ trên một thiết bị điện tử được sử dụng phổ biến để thực hiện đàm phán thanh toán cho các công ty khác ko phải là đơn vị phát hành. Còn ngân hàng thanh toán quốc tế (BIS) định nghĩa tiền điện tử là giá trị được lưu trữ hoặc sản phẩm trả trước, trong đấy thông báo về khoản tiền hoặc giá trị khả dụng của khách hàng được lưu trữ trên một thiết bị điện tử thuộc sở hữu của quý khách. Các khái niệm này hơi phức tạp, có thể gây ra nhầm lẫn về nội hàm của tiền điện tử, khó phân biệt với tiền ảo, tiền kỹ thuật số và thậm chí là cả tiền di động (mobile money).

Xem thêm: mt5 là gì

Trong thực tế, tiền điện tử đã được xác định và phân biệt rõ ràng với các loại tiền khác phê duyệt 4 đặc điểm chính. Trước tiên, tiền điện tử phải là tiền pháp định (legal tender). Theo đấy, tiền điện tử có phần lớn 3 chức năng của tiền là dự trữ (store value), đàm luận (medium of exchange) và hạch toán (unit of account). Cùng lúc, tiền điện tử cũng luôn được biểu hiện dưới dạng giá trị của tiền pháp định của một đất nước (thí dụ Việt Nam Đồng, đô la Mỹ, SGD...). Ngoài ra, tiền điện tử cũng được nhà băng Trung ương (NHTW) bảo đảm.

Thứ 2, tiền điện tử có thể do ngân hàng phát hành hoặc cũng có thể do đơn vị phi ngân hàng phát hành. Do vậy nên, để đảm bảo an toàn cho người sử dụng, các quốc gia luôn có quy định rất chặt chẽ đối với các công ty phát hành tiền điện tử. Đối với những nhà băng, NHTW có hệ thống những quy định chặt chẽ về an toàn hoạt động, quản trị rủi ro, tỷ lệ dữ trữ đề nghị, bảo hiểm tiền gửi… Đối với những tổ chức phi nhà băng, NHTW có những quy định về cấp phép, về giám sát… và thường ngày phải thực hiện ký quỹ tại hệ thống nhà băng (tương ứng với số tiền phát hành với một tỷ lệ nhất định).

Thứ ba, tiền điện tử có cơ chế đảm bảo tiền tệ (monetary regimes) của NHTW. Theo đấy, tiền điện tử do những nhà băng phát hành sẽ được bảo đảm bằng tỷ lệ dữ trữ yêu cầu tại NHTW, còn tiền điện tử do những công ty phi nhà băng phát hành sẽ được đảm bảo bằng cơ chế ký quỹ tại hệ thống nhà băng (với một tỷ lệ ký quỹ nhất định). Thường nhật, tỷ lệ ký quỹ này sẽ cao hơn nhiều so với tỷ lệ dự trữ đề nghị do những quy định an toàn ứng dụng đối với những đơn vị này thấp hơn phổ biến so với ngân hàng. Tỷ lệ ký quỹ tại 1 số đất nước theo cách tiếp cận cẩn trọng ở mức 100%. Đây cũng là điểm dị biệt cốt lõi giữa tiền nhà băng (bank notes) với tiền điện tử (e-money).

Thứ tư, tiền điện tử chỉ được lưu trữ trong các sản phẩm điện tử gồm 2 loại: (i) phần cứng (hard-ware based products) như thẻ chíp, điện thoại sáng tạo gắn chíp và (ii) dữ liệu dựa trên phần mềm (soft-ware based) như ví điện tử Paypal.

Xem thêm: mô hình lá cờ

Đối với tiền ảo (virtual currency), ECB định nghĩa như sau: “Đồng tiền ảo là một loại tiền công nghệ số không chịu sự quản lý, được phát hành bởi những người phát triển phần mềm (developers) thường đồng thời là người kiểm soát hệ thống; được sử dụng và chấp nhận thanh toán giữa các thành viên của một cộng đồng ảo nhất quyết”. Thí dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được dùng cho truyền bá hay những trò chơi trên app Facebook... Theo đó, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất không giống nhau. Tiền ảo không phải là tiền pháp định nên ko gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp định và được NHTW đảm bảo. Những tổ chức phát hành tiền ảo cũng không chịu sự quản lý, giám sát chặt chẽ của NHTW. Cùng lúc, phạm vi hoạt động của tiền ảo thường tương đối hẹp chỉ trong phạm một cùng đồng và sử dụng cho mục tiêu nhất thiết (thí dụ, game online). Kể cách khác, tiền ảo mang phổ biến đặc điểm của hàng hóa bàn bạc hơn là một đồng tiền. Mặc dù vậy, hiện nay tiền ảo đang từng bước phát triển với loại tiền ảo có thể quy đổi (convertible virtual currency) nhưng chỉ gắn trách nhiệm của công ty phát hành mà không gắn với trách nhiệm của NHTW và khuôn khổ hoạt động cũng chỉ ở khuôn khổ một cùng đồng như nêu trên.

Còn tiền phương pháp số hay tiền mã hóa (crytocurrency): được cho ra bởi các thuật toán mã hóa phức tạp, được giao dịch, đàm đạo hoàn toàn trên môi trường Internet và hiện nay chưa chịu sự quản lý của bất kỳ tư nhân hay tổ chức nào (trừ khi được NHTW trực tiếp phát hành). Tỉ dụ điển hình của tiền phương pháp số là Bitcoin, Ethereum... Có thể xác định gốc của tiền mã hóa là tiền ảo nhưng đang lớn mạnh để có nhiều đặc điểm của tiền điện tử như khả năng chuyển đổi thành tiền pháp định, khả năng thanh toán, còn khả năng tích tụ trị giá thì ít hơn (do luôn biến động nhiều)... Dù rằng vậy, tiền công nghệ số vẫn còn khoảng cách rất xa để trở nên tiền điện tử với lý do quan yếu nhất là sự xác nhận của NHTW tất cả các nước. Lúc NHTW các quốc gia không thừa nhận, đồng tiền kỹ thuật số sẽ không được đảm bảo và ko có khả năng quy đổi ở khuôn khổ rộng như tiền điện tử. Hiện nay tiền phương pháp số đang được phát triển theo hướng khai thác các lợi thế, Về ưu điểm của kỹ thuật chuỗi khối - blockchain (như giá cả thương lượng thấp, độ an toàn bảo mật cao, thuận lợi, mau chóng...) hơn là theo hướng dùng đồng tiền kỹ thuật số như 1 đồng bạc đích thực.

Một loại tiền khác cũng thường bị hiểu nhầm đó là tiền di động (mobile money), nghĩ rằng tiền di động và tiền điện tử khác nhau. Tuy vậy, theo định nghĩa của Hiệp hội thông tin di động thế giới (GSMA), Mobile money có thể được hiểu ngắn gọn là tiếp cận nhà sản xuất vốn đầu tư qua điện thoại di động. khái niệm này rộng và bao hàm tất cả ý nghĩa của dịch vụ này, nhất là trong khoảng giác độ người tiêu dùng. Theo đấy, với thực chất là tiền pháp định, tiền di động có thể hiểu là một dạng thức tiền điện tử do đơn vị (thường là nhà mạng) cung cấp dịch vụ trung gian trả tiền phát hành và định danh khách hàng duyệt cơ sở vật chất dữ liệu thuê bao di động. Dạng thức này chính là ví điện tử trên thuê bao di động, ko cần liên kết với tài khoản ngân hàng. Công ty vốn đầu tư quốc tế (IFC) cũng nghĩ rằng, mobile money là một dạng tiền điện tử, trong đấy các giao dịch trả tiền và vốn đầu tư được thực hiện trên điện thoại di động, có thể trực tiếp hoặc không trực tiếp gắn với account nhà băng.

hai. Quy định về tiền điện tử tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp lý nào quy định khái niệm tiền điện tử. Tuy vậy, một vài văn bản đã quy định những dạng thức của tiền điện tử gồm ví điện tử, thẻ trả trước… như tại Luật ngân hàng Nhà nước (2010), Luật những tổ chức tài chính (2010), Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về thanh toán không dùng tiền mặt và Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng (được sửa đổi bởi Thông tư số 26/2017/TT-NHNN). Hiện nay, Dự thảo Nghị định quy định về trả tiền không sử dụng tiền mặt sửa đổi đã hợp nhất đưa ra định nghĩa rõ ràng về tiền điện tử:“Tiền điện tử là giá trị tiền tệ lưu trữ trên những phương tiện điện tử được trả trước bởi quý khách cho ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, đơn vị cung cấp nhà sản xuất trung gian trả tiền để tiến hành giao dịch thanh toán và được đảm bảo giá trị tương ứng tại ngân hàng, bao gồm: thẻ trả trước, ví điện tử, tiền di động”.

So sánh với các khái niệm trên toàn cầu, có thể thấy khái niệm trong dự thảo tương đối phù hợp và có phần dễ hiểu, rõ ràng và dễ phân biệt hơn. Quan yếu hơn là việc thống nhất đưa cả 3 loại hình tiền điện tử vào văn bản pháp lý không những giúp giới hạn rõ ràng khuôn khổ của tiền điện tử mà còn giúp công việc quản lý được thống nhất về một làm mối là NHNN, trong khoảng đấy lấp được lỗ hổng trong công việc điều hành đối với mobile money hiện vẫn đang để trống.

song song, các quy định trong dự thảo can hệ tới công ty phi ngân hàng cũng giúp phân biệt rõ đơn vị phát hành tiền điện tử hợp pháp (được cấp phép, giám sát hoạt động) với công ty hoạt động không phép, phi pháp. Qua ấy, giúp phân biệt rõ giữa tiền điện tử “hợp pháp” với tiền ảo, tiền điện tử “bất hợp pháp”, giúp các cơ quan có thẩm quyền trong ngăn ngừa những hành vi tù nhân trong ngành này vốn dĩ diễn biến phức tạp thời gian qua.

Nắm bắt khuynh hướng, cập nhật thông tin về đường ma là gì tại Việt Nam