1. Phân biệt tiền điện tử với tiền ảo và tiền công nghệ số

các định nghĩa về các cách kiếm tiền qua mạng (electronic money/e-money) hiện nay trên thế giới thường được hiểu ở khuôn khổ hơi rộng. Thí dụ, nhà băng Trung ương Châu Âu (ECB) diễn đạt tiền điện tử là giá trị tiền tệ được lưu trữ trên một trang bị điện tử được sử dụng rộng rãi để thực hiện giao dịch thanh toán cho các đơn vị khác không hề là công ty phát hành. Còn ngân hàng trả tiền quốc tế (BIS) khái niệm tiền điện tử là giá trị được lưu trữ hoặc sản phẩm trả trước, trong đấy thông tin về khoản tiền hoặc giá trị khả dụng của quý khách được lưu trữ trên một thiết bị điện tử thuộc sở hữu của khách hàng. Các định nghĩa này khá phức tạp, có thể gây ra nhầm lẫn về nội hàm của tiền điện tử, khó phân biệt với tiền ảo, tiền kỹ thuật số và thậm chí là cả tiền di động (mobile money).

Xem thêm: olymp trade có rút tiền được không

Trong thực tiễn, tiền điện tử đã được xác định và phân biệt rõ ràng với các loại tiền khác phê chuẩn 4 đặc điểm chính. Trước nhất, tiền điện tử phải là tiền pháp định (legal tender). Theo đó, tiền điện tử có đầy đủ 3 chức năng của tiền là dự trữ (store value), bàn thảo (medium of exchange) và hạch toán (unit of account). Đồng thời, tiền điện tử cũng luôn được diễn đạt dưới dạng giá trị của tiền pháp định của một quốc gia (thí dụ VND, USD, SGD...). Không những thế, tiền điện tử cũng được ngân hàng Trung ương (NHTW) đảm bảo.

Thứ hai, tiền điện tử có thể do nhà băng phát hành hoặc cũng có thể do tổ chức phi ngân hàng phát hành. Như vậy nên, để đảm bảo an toàn cho người sử dụng, các quốc gia luôn có quy định rất chặt chẽ đối với những công ty phát hành tiền điện tử. Đối với những nhà băng, NHTW có hệ thống những quy định chặt chẽ về an toàn hoạt động, quản trị rủi ro, tỷ lệ dữ trữ bắt buộc, bảo hiểm tiền gửi… Đối với các đơn vị phi ngân hàng, NHTW có các quy định về cấp phép, về giám sát… và thông thường phải tiến hành ký quỹ tại hệ thống nhà băng (tương ứng với số tiền phát hành với một tỷ lệ nhất định).

Thứ ba, tiền điện tử có cơ chế bảo đảm tiền tệ (monetary regimes) của NHTW. Theo ấy, tiền điện tử do những ngân hàng phát hành sẽ được đảm bảo bằng tỷ lệ dữ trữ yêu cầu tại NHTW, còn tiền điện tử do các doanh nghiệp phi ngân hàng phát hành sẽ được bảo đảm bằng cơ chế ký quỹ tại hệ thống nhà băng (với một tỷ lệ ký quỹ nhất định). Thường ngày, tỷ lệ ký quỹ này sẽ cao hơn phổ thông so với tỷ lệ dự trữ yêu cầu do những quy định an toàn áp dụng đối với những công ty này thấp hơn phổ quát so với ngân hàng. Tỷ lệ ký quỹ tại 1 số đất nước theo cách tiếp cận cẩn trọng ở mức 100%. Đây cũng là điểm khác biệt then chốt giữa tiền ngân hàng (bank notes) với tiền điện tử (e-money).

Thứ tư, tiền điện tử chỉ được lưu trữ trong những sản phẩm điện tử gồm hai loại: (i) phần cứng (hard-ware based products) như thẻ chíp, điện thoại sáng tạo gắn chíp và (ii) dữ liệu dựa trên phần mềm (soft-ware based) như ví điện tử Paypal.

Xem thêm: mql5

Đối với tiền ảo (virtual currency), ECB khái niệm như sau: “Đồng tiền ảo là một loại tiền công nghệ số ko chịu sự quản lý, được phát hành bởi các người tăng trưởng phần mềm (developers) thường cùng lúc là người kiểm soát hệ thống; được dùng và chấp nhận thanh toán giữa những thành viên của một cùng đồng ảo khăng khăng”. Tỉ dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được sử dụng cho quảng cáo hay các trò chơi trên app Facebook... Theo đấy, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất không giống nhau. Tiền ảo chẳng phải là tiền pháp định nên ko gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp định và được NHTW bảo đảm. Các công ty phát hành tiền ảo cũng không chịu sự quản lý, giám sát chặt chẽ của NHTW. Cùng lúc, khuôn khổ hoạt động của tiền ảo thường hơi hẹp chỉ trong phạm một cùng đồng và sử dụng cho mục đích nhất quyết (thí dụ, game online). Đề cập cách khác, tiền ảo mang đa dạng đặc điểm của hàng hóa trao đổi hơn là một đồng bạc. Dù rằng vậy, hiện nay tiền ảo đang từng bước vững mạnh với loại tiền ảo có thể quy đổi (convertible virtual currency) nhưng chỉ gắn nghĩa vụ của tổ chức phát hành mà không gắn với bổn phận của NHTW và phạm vi hoạt động cũng chỉ ở khuôn khổ một cùng đồng như nêu trên.

Còn tiền kỹ thuật số hay tiền mã hóa (crytocurrency): được tạo ra bởi các thuật toán mã hóa phức tạp, được giao dịch, đàm luận hoàn toàn trên môi trường Internet và hiện nay chưa chịu sự quản lý của bất kỳ tư nhân hay công ty nào (trừ lúc được NHTW trực tiếp phát hành). Tỉ dụ tiêu biểu của tiền phương pháp số là Bitcoin, Ethereum... Có thể xác định gốc của tiền mã hóa là tiền ảo nhưng đang vững mạnh để có nhiều đặc điểm của tiền điện tử như khả năng chuyển đổi thành tiền pháp định, khả năng trả tiền, còn khả năng tích trữ giá trị thì ít hơn (do luôn biến động nhiều)... Mặc dầu vậy, tiền kỹ thuật số vẫn còn khoảng cách rất xa để trở thành tiền điện tử với lý do quan yếu nhất là sự công nhận của NHTW tất cả các nước. Lúc NHTW các quốc gia ko thừa nhận, đồng bạc kỹ thuật số sẽ ko được đảm bảo và ko có khả năng quy đổi ở phạm vi rộng như tiền điện tử. Hiện nay tiền công nghệ số đang được lớn mạnh theo hướng khai thác những lợi thế, Về ưu điểm của phương pháp chuỗi khối - blockchain (như chi phí đàm phán thấp, độ an toàn bảo mật cao, thuận lợi, chóng vánh...) hơn là theo hướng dùng đồng bạc phương pháp số như 1 đồng tiền thực sự.

Một loại tiền khác cũng thường bị hiểu nhầm đấy là tiền di động (mobile money), cho rằng tiền di động và tiền điện tử khác nhau. Tuy vậy, theo định nghĩa của Hiệp hội thông tin di động thế giới (GSMA), Mobile money có thể được hiểu ngắn gọn là tiếp cận nhà cung cấp tài chính qua điện thoại di động. định nghĩa này rộng và bao hàm số đông ý nghĩa của nhà sản xuất này, nhất là trong khoảng giác độ người sử dụng. Theo đấy, với bản chất là tiền pháp định, tiền di động có thể hiểu là một dạng thức tiền điện tử do đơn vị (thường là nhà mạng) cung cấp dịch vụ trung gian trả tiền phát hành và định danh quý khách duyệt y cơ sở vật chất dữ liệu thuê bao di động. Dạng thức này chính là ví điện tử trên thuê bao di động, không cần liên kết với tài khoản nhà băng. Doanh nghiệp nguồn vốn quốc tế (IFC) cũng quan niệm rằng, mobile money là một dạng tiền điện tử, trong đó các thương lượng thanh toán và vốn đầu tư được thực hiện trên điện thoại di động, có thể trực tiếp hoặc không trực tiếp gắn với account ngân hàng.

hai. Quy định về tiền điện tử tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp lý nào quy định khái niệm tiền điện tử. Tuy vậy, 1 vài văn bản đã quy định các dạng thức của tiền điện tử gồm ví điện tử, thẻ trả trước… như tại Luật ngân hàng Nhà nước (2010), Luật những tổ chức tài chính (2010), Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về trả tiền ko sử dụng tiền mặt và Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng (được sửa đổi bởi Thông tư số 26/2017/TT-NHNN). Hiện nay, Dự thảo Nghị định quy định về thanh toán không sử dụng tiền mặt sửa đổi đã thống nhất đưa ra khái niệm rõ ràng về tiền điện tử:“Tiền điện tử là trị giá tiền tệ lưu trữ trên những dụng cụ điện tử được trả trước bởi khách hàng cho nhà băng, chi nhánh nhà băng nước ngoài, doanh nghiệp sản xuất dịch vụ trung gian thanh toán để thực hiện giao dịch thanh toán và được bảo đảm trị giá tương ứng tại nhà băng, bao gồm: thẻ trả trước, ví điện tử, tiền di động”.

So sánh với những khái niệm trên thế giới, có thể thấy định nghĩa trong dự thảo tương đối phù hợp và có phần dễ hiểu, rõ ràng và dễ phân biệt hơn. Quan yếu hơn là việc thống nhất đưa cả 3 loại hình tiền điện tử vào văn bản pháp lý không chỉ giúp giới hạn rõ ràng phạm vi của tiền điện tử mà còn giúp công việc quản lý được hợp nhất về một mai mối là NHNN, từ ấy lấp được lỗ hổng trong công tác điều hành đối với mobile money hiện vẫn đang để trống.

cùng lúc, những quy định trong dự thảo can dự tới đơn vị phi nhà băng cũng giúp phân biệt rõ công ty phát hành tiền điện tử hợp pháp (được cấp phép, giám sát hoạt động) với công ty hoạt động không phép, phi pháp. Qua ấy, giúp phân biệt rõ giữa tiền điện tử “hợp pháp” với tiền ảo, tiền điện tử “bất hợp pháp”, giúp những cơ quan có thẩm quyền trong ngăn phòng ngừa những hành vi tội nhân trong ngành nghề này vốn dĩ diễn biến phức tạp thời gian qua.

Nắm bắt khuynh hướng, cập nhật thông tin về đường ma là gì tại Việt Nam