1. Phân biệt tiền điện tử với tiền ảo và tiền công nghệ số

những khái niệm về sàn tiền ảo uy tín nhất việt nam (electronic money/e-money) hiện nay trên toàn cầu thường được hiểu ở khuôn khổ hơi rộng. Ví dụ, nhà băng Trung ương Châu Âu (ECB) diễn đạt tiền điện tử là trị giá tiền tệ được lưu trữ trên một trang bị điện tử được sử dụng nhiều để tiến hành giao dịch thanh toán cho các đơn vị khác không hề là doanh nghiệp phát hành. Còn ngân hàng trả tiền quốc tế (BIS) định nghĩa tiền điện tử là giá trị được lưu trữ hoặc sản phẩm trả trước, trong ấy thông báo về khoản tiền hoặc giá trị khả dụng của khách hàng được lưu trữ trên một thiết bị điện tử thuộc sở hữu của khách hàng. Các khái niệm này khá phức tạp, có thể gây ra nhầm lẫn về nội hàm của tiền điện tử, khó phân biệt với tiền ảo, tiền phương pháp số và thậm chí là cả tiền di động (mobile money).

Xem thêm: đào tiền ảo bằng điện thoại

Trong thực tế, tiền điện tử đã được xác định và phân biệt rõ ràng với những loại tiền khác chuẩn y 4 đặc điểm chính. Trước nhất, tiền điện tử phải là tiền pháp định (legal tender). Theo đó, tiền điện tử có rất nhiều 3 chức năng của tiền là dự trữ (store value), đàm luận (medium of exchange) và hạch toán (unit of account). Đồng thời, tiền điện tử cũng luôn được bộc lộ dưới dạng giá trị của tiền pháp định của một quốc gia (thí dụ Việt Nam Đồng, đô la Mỹ, SGD...). Hơn thế nữa, tiền điện tử cũng được ngân hàng Trung ương (NHTW) bảo đảm.

Thứ hai, tiền điện tử có thể do ngân hàng phát hành hoặc cũng có thể do tổ chức phi ngân hàng phát hành. Chính vì vậy, để đảm bảo an toàn cho người sử dụng, các quốc gia luôn có quy định rất chặt chẽ đối với các công ty phát hành tiền điện tử. Đối với các ngân hàng, NHTW có hệ thống các quy định chặt chẽ về an toàn hoạt động, quản trị rủi ro, tỷ lệ dữ trữ bắt buộc, bảo hiểm tiền gửi… Đối với các tổ chức phi ngân hàng, NHTW có những quy định về cấp phép, về giám sát… và thường ngày phải thực hiện ký quỹ tại hệ thống nhà băng (tương ứng với số tiền phát hành với một tỷ lệ nhất định).

Thứ ba, tiền điện tử có cơ chế đảm bảo tiền tệ (monetary regimes) của NHTW. Theo ấy, tiền điện tử do các ngân hàng phát hành sẽ được đảm bảo bằng tỷ lệ dữ trữ đề nghị tại NHTW, còn tiền điện tử do các công ty phi ngân hàng phát hành sẽ được đảm bảo bằng công thức ký quỹ tại hệ thống ngân hàng (với một tỷ lệ ký quỹ nhất định). Thường ngày, tỷ lệ ký quỹ này sẽ cao hơn phổ biến so với tỷ lệ dự trữ đề xuất do các quy định an toàn áp dụng đối với các công ty này thấp hơn phổ thông so với ngân hàng. Tỷ lệ ký quỹ tại 1 vài quốc gia theo cách tiếp cận thận trọng ở mức 100%. Đây cũng là điểm dị biệt then chốt giữa tiền ngân hàng (bank notes) với tiền điện tử (e-money).

Thứ tư, tiền điện tử chỉ được lưu trữ trong những sản phẩm điện tử gồm hai loại: (i) phần cứng (hard-ware based products) như thẻ chíp, điện thoại thông minh gắn chíp và (ii) dữ liệu dựa trên phần mềm (soft-ware based) như ví điện tử Paypal.

Xem thêm: sàn binance có an toàn không

Đối với tiền ảo (virtual currency), ECB định nghĩa như sau: “Đồng tiền ảo là một loại tiền kỹ thuật số không chịu sự quản lý, được phát hành bởi những người tăng trưởng phần mềm (developers) thường song song là người kiểm soát hệ thống; được sử dụng và chấp nhận thanh toán giữa các thành viên của một cộng đồng ảo nhất mực”. Tỉ dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được dùng cho PR hay các trò chơi trên app Facebook... Theo đó, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất không giống nhau. Tiền ảo không phải là tiền pháp định nên ko gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp định và được NHTW bảo đảm. Những tổ chức phát hành tiền ảo cũng không chịu sự điều hành, giám sát chặt chẽ của NHTW. Cùng lúc, phạm vi hoạt động của tiền ảo thường khá hẹp chỉ trong phạm một cùng đồng và sử dụng cho mục tiêu nhất thiết (thí dụ, game online). Nhắc cách khác, tiền ảo mang rộng rãi đặc điểm của hàng hóa bàn bạc hơn là một đồng bạc. Mặc dù vậy, hiện nay tiền ảo đang từng bước phát triển với loại tiền ảo có thể quy đổi (convertible virtual currency) nhưng chỉ gắn bổn phận của tổ chức phát hành mà ko gắn với phận sự của NHTW và khuôn khổ hoạt động cũng chỉ ở khuôn khổ một cùng đồng như nêu trên.

Còn tiền phương pháp số hay tiền mã hóa (crytocurrency): được tạo ra bởi các thuật toán mã hóa phức tạp, được giao dịch, đàm luận hoàn toàn trên môi trường Internet và hiện nay chưa chịu sự điều hành của bất kỳ tư nhân hay tổ chức nào (trừ khi được NHTW trực tiếp phát hành). Tỉ dụ tiêu biểu của tiền phương pháp số là Bitcoin, Ethereum... Có thể xác định gốc của tiền mã hóa là tiền ảo nhưng đang vững mạnh để có phổ thông đặc điểm của tiền điện tử như khả năng chuyển đổi thành tiền pháp định, khả năng thanh toán, còn khả năng tàng trữ trị giá thì ít hơn (do luôn biến động nhiều)... Mặc dầu vậy, tiền công nghệ số vẫn còn khoảng cách rất xa để trở nên tiền điện tử với lý do quan trọng nhất là sự xác nhận của NHTW tất cả các nước. Khi NHTW tất cả các nước không thừa nhận, đồng tiền công nghệ số sẽ ko được bảo đảm và không có khả năng quy đổi ở khuôn khổ rộng như tiền điện tử. Hiện nay tiền phương pháp số đang được lớn mạnh theo hướng khai thác các lợi thế, Về ưu điểm của phương pháp chuỗi khối - blockchain (như chi phí đàm phán thấp, độ an toàn bảo mật cao, tiện dụng, mau chóng...) hơn là theo hướng sử dụng đồng tiền phương pháp số như 1 đồng bạc thực thụ.

Một loại tiền khác cũng thường bị hiểu nhầm ấy là tiền di động (mobile money), quan niệm rằng tiền di động và tiền điện tử khác nhau. Tuy nhiên, theo định nghĩa của Hiệp hội thông báo di động thế giới (GSMA), Mobile money có thể được hiểu ngắn gọn là tiếp cận dịch vụ nguồn vốn qua điện thoại di động. định nghĩa này rộng và bao hàm đầy đủ ý nghĩa của nhà sản xuất này, nhất là trong khoảng giác độ người sử dụng. Theo ấy, với bản tính là tiền pháp định, tiền di động có thể hiểu là một dạng thức tiền điện tử do đơn vị (thường là nhà mạng) phân phối nhà sản xuất trung gian thanh toán phát hành và định danh quý khách duyệt cơ sở vật chất dữ liệu thuê bao di động. Dạng thức này chính là ví điện tử trên thuê bao di động, không cần kết liên với account nhà băng. Công ty vốn đầu tư quốc tế (IFC) cũng nghĩ rằng, mobile money là một dạng tiền điện tử, trong đấy những giao dịch thanh toán và vốn đầu tư được thực hiện trên điện thoại di động, có thể trực tiếp hoặc ko trực tiếp gắn với tài khoản ngân hàng.

hai. Quy định về tiền điện tử tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp lý nào quy định định nghĩa tiền điện tử. Tuy thế, một số văn bản đã quy định những dạng thức của tiền điện tử gồm ví điện tử, thẻ trả trước… như tại Luật nhà băng Nhà nước (2010), Luật những tổ chức tín dụng (2010), Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về trả tiền không sử dụng tiền mặt và Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ nhà băng (được sửa đổi bởi Thông tư số 26/2017/TT-NHNN). Hiện nay, Dự thảo Nghị định quy định về trả tiền không sử dụng tiền mặt sửa đổi đã thống nhất đưa ra định nghĩa rõ ràng về tiền điện tử:“Tiền điện tử là giá trị tiền tệ lưu trữ trên những công cụ điện tử được trả trước bởi khách hàng cho ngân hàng, chi nhánh nhà băng nước ngoài, công ty sản xuất dịch vụ trung gian trả tiền để thực hiện giao dịch thanh toán và được bảo đảm giá trị tương ứng tại nhà băng, bao gồm: thẻ trả trước, ví điện tử, tiền di động”.

So sánh với các khái niệm trên toàn cầu, có thể thấy khái niệm trong dự thảo tương đối thích hợp và có phần dễ hiểu, rõ ràng và dễ phân biệt hơn. Quan trọng hơn là việc thống nhất đưa cả 3 loại hình tiền điện tử vào văn bản pháp lý không chỉ giúp ngừng rõ ràng phạm vi của tiền điện tử mà còn giúp công tác điều hành được thống nhất về một đầu mối là NHNN, trong khoảng đó lấp được lỗ hổng trong công tác quản lý đối với mobile money hiện vẫn đang để trống.

song song, các quy định trong dự thảo liên quan tới doanh nghiệp phi nhà băng cũng giúp phân biệt rõ đơn vị phát hành tiền điện tử hợp pháp (được cấp phép, giám sát hoạt động) với tổ chức hoạt động không phép, bất hợp pháp. Qua đó, giúp phân biệt rõ giữa tiền điện tử “hợp pháp” với tiền ảo, tiền điện tử “bất hợp pháp”, giúp các cơ quan có thẩm quyền trong ngăn phòng ngừa những hành vi tù đọng trong lĩnh vực này vốn dĩ diễn biến phức tạp thời gian qua.

Nắm bắt thiên hướng, cập nhật thông báo về giá pi tại Việt Nam