1. Phân biệt tiền điện tử với tiền ảo và tiền kỹ thuật số

các khái niệm về cách kiếm tiền online (electronic money/e-money) hiện nay trên thế giới thường được hiểu ở phạm vi tương đối rộng. Ví dụ, ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) biểu lộ tiền điện tử là trị giá tiền tệ được lưu trữ trên một trang bị điện tử được dùng đa dạng để thực hiện thương lượng trả tiền cho các công ty khác không phải là tổ chức phát hành. Còn nhà băng thanh toán quốc tế (BIS) khái niệm tiền điện tử là giá trị được lưu trữ hoặc sản phẩm trả trước, trong đó thông tin về khoản tiền hoặc giá trị khả dụng của quý khách được lưu trữ trên một trang bị điện tử thuộc sở hữu của quý khách. Các khái niệm này khá phức tạp, có thể gây ra nhầm lẫn về nội hàm của tiền điện tử, khó phân biệt với tiền ảo, tiền phương pháp số và thậm chí là cả tiền di động (mobile money).

Xem thêm: metatrader 5 là gì

Trong thực tại, tiền điện tử đã được xác định và phân biệt rõ ràng với các loại tiền khác duyệt y 4 đặc điểm chính. Trước tiên, tiền điện tử phải là tiền pháp định (legal tender). Theo ấy, tiền điện tử có đầy đủ 3 chức năng của tiền là dự trữ (store value), bàn thảo (medium of exchange) và hạch toán (unit of account). Song song, tiền điện tử cũng luôn được biểu lộ dưới dạng trị giá của tiền pháp định của một đất nước (thí dụ Việt Nam Đồng, đô la, SGD...). Hơn thế nữa, tiền điện tử cũng được nhà băng Trung ương (NHTW) bảo đảm.

Thứ hai, tiền điện tử có thể do ngân hàng phát hành hoặc cũng có thể do doanh nghiệp phi ngân hàng phát hành. Do vậy, để bảo đảm an toàn cho người dùng, tất cả quốc gia luôn có quy định rất chặt chẽ đối với các doanh nghiệp phát hành tiền điện tử. Đối với những ngân hàng, NHTW có hệ thống những quy định chặt chẽ về an toàn hoạt động, quản trị rủi ro, tỷ lệ dữ trữ đề nghị, bảo hiểm tiền gửi… Đối với các tổ chức phi nhà băng, NHTW có các quy định về cấp phép, về giám sát… và bình thường phải thực hiện ký quỹ tại hệ thống ngân hàng (tương ứng với số tiền phát hành với một tỷ lệ nhất định).

Thứ ba, tiền điện tử có cơ chế bảo đảm tiền tệ (monetary regimes) của NHTW. Theo ấy, tiền điện tử do các nhà băng phát hành sẽ được đảm bảo bằng tỷ lệ dữ trữ buộc phải tại NHTW, còn tiền điện tử do những đơn vị phi ngân hàng phát hành sẽ được bảo đảm bằng cơ chế ký quỹ tại hệ thống nhà băng (với một tỷ lệ ký quỹ nhất định). Thường ngày, tỷ lệ ký quỹ này sẽ cao hơn rộng rãi so với tỷ lệ dự trữ yêu cầu do các quy định an toàn áp dụng đối với các tổ chức này thấp hơn phổ thông so với nhà băng. Tỷ lệ ký quỹ tại 1 vài đất nước theo cách tiếp cận thận trọng ở mức 100%. Đây cũng là điểm khác biệt cốt lõi giữa tiền nhà băng (bank notes) với tiền điện tử (e-money).

Thứ tư, tiền điện tử chỉ được lưu trữ trong những sản phẩm điện tử gồm hai loại: (i) phần cứng (hard-ware based products) như thẻ chíp, điện thoại thông minh gắn chíp và (ii) dữ liệu dựa trên phần mềm (soft-ware based) như ví điện tử Paypal.

Xem thêm:cháy tài khoản forex là gì

Đối với tiền ảo (virtual currency), ECB định nghĩa như sau: “Đồng tiền ảo là một loại tiền công nghệ số không chịu sự điều hành, được phát hành bởi những người tăng trưởng phần mềm (developers) thường song song là người kiểm soát hệ thống; được dùng và chấp thuận trả tiền giữa những thành viên của một cộng đồng ảo nhất mực”. Tỉ dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được sử dụng cho PR hay các trò chơi trên app Facebook... Theo ấy, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất không giống nhau. Tiền ảo không phải là tiền pháp định nên không gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp định và được NHTW bảo đảm. Những tổ chức phát hành tiền ảo cũng không chịu sự quản lý, giám sát chặt chẽ của NHTW. Cùng lúc, khuôn khổ hoạt động của tiền ảo thường hơi hẹp chỉ trong phạm một cùng đồng và sử dụng cho mục tiêu cố định (thí dụ, game online). Nhắc cách khác, tiền ảo mang nhiều đặc điểm của hàng hóa trao đổi hơn là một đồng bạc. Mặc dầu vậy, hiện nay tiền ảo đang từng bước phát triển với loại tiền ảo có thể quy đổi (convertible virtual currency) nhưng chỉ gắn bổn phận của doanh nghiệp phát hành mà không gắn với nghĩa vụ của NHTW và phạm vi hoạt động cũng chỉ ở phạm vi một cùng đồng như nêu trên.

Còn tiền công nghệ số hay tiền mã hóa (crytocurrency): được tạo ra bởi những thuật toán mã hóa phức tạp, được thương lượng, bàn luận hoàn toàn trên môi trường Internet và hiện nay chưa chịu sự điều hành của bất kỳ tư nhân hay tổ chức nào (trừ khi được NHTW trực tiếp phát hành). Tỉ dụ điển hình của tiền kỹ thuật số là Bitcoin, Ethereum... Có thể xác định gốc của tiền mã hóa là tiền ảo nhưng đang lớn mạnh để có phổ thông đặc điểm của tiền điện tử như khả năng chuyển đổi thành tiền pháp định, khả năng thanh toán, còn khả năng tích tụ trị giá thì ít hơn (do luôn biến động nhiều)... Dù rằng vậy, tiền công nghệ số vẫn còn khoảng cách rất xa để trở thành tiền điện tử với lý do quan trọng nhất là sự công nhận của NHTW các quốc gia. Khi NHTW tất cả quốc gia không thừa nhận, đồng tiền công nghệ số sẽ không được đảm bảo và không có khả năng quy đổi ở khuôn khổ rộng như tiền điện tử. Hiện nay tiền công nghệ số đang được tăng trưởng theo hướng khai thác các lợi thế, Ưu điểm của phương pháp chuỗi khối - blockchain (như chi phí thương lượng thấp, độ an toàn bảo mật cao, tiện dụng, mau chóng...) hơn là theo hướng dùng đồng tiền kỹ thuật số như 1 đồng tiền đích thực.

Một loại tiền khác cũng thường bị hiểu nhầm đấy là tiền di động (mobile money), nghĩ rằng tiền di động và tiền điện tử khác nhau. Tuy vậy, theo định nghĩa của Hiệp hội thông tin di động toàn cầu (GSMA), Mobile money có thể được hiểu ngắn gọn là tiếp cận dịch vụ tài chính qua điện thoại di động. khái niệm này rộng và bao hàm phần đông ý nghĩa của nhà cung cấp này, nhất là từ góc độ người dùng. Theo đấy, với thực chất là tiền pháp định, tiền di động có thể hiểu là một dạng thức tiền điện tử do doanh nghiệp (thường là nhà mạng) sản xuất dịch vụ trung gian thanh toán phát hành và định danh quý khách phê duyệt hạ tầng dữ liệu thuê bao di động. Dạng thức này chính là ví điện tử trên thuê bao di động, ko cần kết liên với account ngân hàng. Công ty vốn đầu tư quốc tế (IFC) cũng nghĩ rằng, mobile money là một dạng tiền điện tử, trong đó các đàm phán trả tiền và tài chính được tiến hành trên điện thoại di động, có thể trực tiếp hoặc ko trực tiếp gắn với tài khoản ngân hàng.

hai. Quy định về tiền điện tử tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp lý nào quy định định nghĩa tiền điện tử. Tuy vậy, 1 vài văn bản đã quy định những dạng thức của tiền điện tử gồm ví điện tử, thẻ trả trước… như tại Luật ngân hàng Nhà nước (2010), Luật các tổ chức tài chính (2010), Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về trả tiền ko sử dụng tiền mặt và Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ nhà băng (được sửa đổi bởi Thông tư số 26/2017/TT-NHNN). Hiện nay, Dự thảo Nghị định quy định về trả tiền không dùng tiền mặt sửa đổi đã hợp nhất đưa ra định nghĩa rõ ràng về tiền điện tử:“Tiền điện tử là giá trị tiền tệ lưu trữ trên những công cụ điện tử được trả trước bởi quý khách cho ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, đơn vị cung cấp nhà cung cấp trung gian trả tiền để tiến hành thương lượng thanh toán và được bảo đảm trị giá tương ứng tại nhà băng, bao gồm: thẻ trả trước, ví điện tử, tiền di động”.

So sánh với các khái niệm trên thế giới, có thể thấy định nghĩa trong dự thảo khá phù hợp và có phần dễ hiểu, rõ ràng và dễ phân biệt hơn. Quan trọng hơn là việc hợp nhất đưa cả 3 loại hình tiền điện tử vào văn bản pháp lý không những giúp giới hạn rõ ràng khuôn khổ của tiền điện tử mà còn giúp công tác điều hành được hợp nhất về một làm mối là NHNN, từ ấy lấp được lỗ hổng trong công tác quản lý đối với mobile money hiện vẫn đang để trống.

song song, các quy định trong dự thảo liên quan đến đơn vị phi ngân hàng cũng giúp phân biệt rõ doanh nghiệp phát hành tiền điện tử hợp pháp (được cấp phép, giám sát hoạt động) với đơn vị hoạt động ko phép, bất hợp pháp. Qua đấy, giúp phân biệt rõ giữa tiền điện tử “hợp pháp” với tiền ảo, tiền điện tử “bất hợp pháp”, giúp những cơ quan có thẩm quyền trong ngăn phòng ngừa các hành vi tù túng trong ngành nghề này vốn dĩ diễn biến phức tạp thời gian qua.

Nắm bắt thiên hướng, cập nhật thông báo về đường ema là gì tại Việt Nam